نگاهی اجمالی به وضعیت حقوق بشر در بهمن ماه ۹۷

خبرگزاری هرانا – آنچه در پی می‌آید گزارش ماهانه و اجمالی از وضعیت حقوق بشر در ایران در دوره زمانی بهمن ماه ۹۷ است که به همت نهاد آمار، نشر و آثار مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران تهیه‌ شده است، این گزارش با توجه به حجم محدود آن و نیز به دلیل عدم اجازه فعالیت گروه‌های مستقل مدافع حقوق بشر در ایران نمی‌تواند بازتاب‌ بی‌نقص وضعیت حقوق بشر در ایران باشد.

لازم به یادآوری است بخش آمار این تشکل به‌ صورت سالانه گزارش مفصل‌‌تر خود را به اشکال آماری و تحلیلی از وضعیت حقوق بشر در ایران منتشر می‌کند.

خلاصه آنچه گذشت:

اخبار نقض حقوق بشر در بهمن ماه ۹۷ با کمتر از ۱۰ مورد اعدام، بازداشت فعالان صنفی و کارگری، بازداشت اتنیک‌ها و و محکومیت‌ های گسترده فعالان مدنی، نقض گسترده حقوق زندانیان، نقض پایدار آزادی بیان، نقض حقوق کودکان، تجمعات کارگری و اصناف بخصوص در زمینه معوقات مزدی و موارد دیگری که در استان‌های مختلف رخ داد، همراه بود. این گزارش بر مبنای اطلاعاتی گردآوری شده که صحت آنها به احراز رسیده است.

اعدام

مجازات اعدام از مهمترین موارد نقض حقوق بشر و حق حیات در ایران به شمار می رود. اما بهمن ماه با کمتر از ۱۰ اعدام جزو ماه هایی بود که به لحاظ آماری از تعداد کمتری طی ماه های گذشته شاهد اعدام زندانیان بودیم.

از مهمترین رویداد ها در این زمینه نزدیک تر شدن دو کودک-مجرم به مرگ بود. حکم اعدام یکی از آنان در دیوان عالی کشور تایید شده و حکم دیگری به اجرای احکام رفته است.

از دیگر مهمترین اخبار در این زمنیه نقض ارسلان خودکام عضو سابق سپاه پاسداران و زندانی محبوس در زندان ارومیه بود که با اعتراض سازمان اطلاعات سپاه مواجه شده است. حکم اعدام این زندانی  به ده سال حبس تعزیری تقلیل یافته است.

همچنین حکم اعدام محی‌الدین ملاابراهیمی آلکابادی (محی الدین ابراهیمی)، زندانی سیاسی محبوس در زندان ارومیه نیز نقض شد.

آزادی اندیشه و بیان

در این ماه صادق آملی لاریجانی، رئیس قوه قضاییه ایران مدعی شد که هیچ محکومی با عنوان “زندانی سیاسی” در رندان های ایران نداریم. وی همچنین محبوس بودن افرادی به خاطر نقد صرف در ایران را “دروغی بزرگ” خواند. رئیس قوه قضاییه در حالی وجود زندانیان عقیدتی در ایران را رد می کند که به گواه نهادهای مدافع حقوق بشر و همینطور ارکانهای سازمان ملل حکومت ایران در زمره نظامهایی با بیشترین میزان نقض حق آزادی اندیشه و بیان شهروندان خود است.

در این زمینه برخی از فعالان مدنی همچون دو شهروند اهل پیرانشهر   جمعا به ۱۴ سال حبس، محمد نجفی، وکیل دادگستری  به دو سال حبس دیگر ، فرهاد میثمی و رضا خندان  هر کدام به ۶ سال حبس، رتبه یک آزمون کارشناسی ارشد  به اتهام توهین به رئیس جمهور به ۶ماه حبس،  یاشار سلطانی  به ۵ سال حبس، هفت تن از معترضان دی ماه به جزای نقدی بدل از حبس، سیزده متهم اعتراضات مرداد ۹۷ به شش ماه تا یک سال حبس،عضو شورای شهر اصفهان به ۶ ماه حبس، جمال کرمانی به ۱۱ سال حبس، مسعود شمس نژاد،  وکیل دادگستری به ۶ سال حبس، افشاءکننده اطلاعات “محل صرف هزینه‌ها و املاک شهرداری” به ۶ ماه حبس تعزیری و ۷۴ ضربه شلاق تعزیری ، ۴ متهم سیاسی جمعا به ۸ سال حبس، سحر کاظمی به ۵ سال حبس، میثم بهرام آبادی به ۷ ماه و ۱۵ روز حبس تعزیری و ۶۲ ضربه شلاق، مهدی معتمدی مهر به یک سال حبس محکوم شدند.

همچنین در این ماه سه تن از اعضای کانون نویسندگان، زرتشت احمدی راغب فعال مدنی، یک شهروند در مبارکه اصفهان، یک شهروند کفن پوش در تهران به دلیل شعارنویسی و یک شهروند دیگر به دلیل شعارنویسی در تهران،سه شهروند در سنقر، بازداشت کوتاه مدت یک خبرنگار به دلیل بازتاب اخبار مشکلات کارگران در قزوین و مجتبی داداشی دانشجوی منتقد در سبزوار؛ بازداشت و ماشاالله شمس الواعظین، به دادسرای اوین، ابوالفضل قدیانی  به دادگاه، فرزانه زیلابی،  وکیل اسماعیل بخشی به دادسرای شوش و وریا غفوری به حراست وزارت ورزش احضار شدند.

از دیگر مهمترین اخبار در این زمینه میتوان به جلوگیری از برگزاری مراسم یادبود “مادر لطفی” و تشییع پیکر پوران شریعت رضوی در حسینیه ارشاد اشاره کرد. همچنین خبرگزاری ایلنا و سایت پارس نیوز در دادگاه مطبوعات مجرم شناخته شدند.

زندان

وضعیت زندانیان در ایران با توجه به افزایش روزافزون شمار محبوسین بسیار بغرنج است. زندانیان همواره با توجه به بی توجهی مسولین به سلامت زندانیان، ایجاد تفرقه و کمبود فضا و امکانات با تهدیدات جدی مواجه بوده اند.

در این ماه با ورود موج جدیدی از زندانیان به زندان قزلحصار در کنار شیوع شپش و ساس، چند مورد ابتلا به بیماری سل در این زندان روئیت شده است. این زندانیان تازه وارد که در روزهای اخیر بازداشت شده اند عمدتا از مصرف کنندگان مواد مخدر هستند و بدون طی مرحله قرنطینه به بندهای عمومی زندان منتقل شده اند. بالاگرفتن تب بیماریهای عفونی از جمله دیده شدن چندین مورد ابتلا به سل باعث نگرانی زندانیان و خانواده های آنان شده است.

همچین سعید شیرزاد، مجید اسدی، آرش صادقی، احمدرضا جلالی، یک درویش گنابادی، حمیدرضا امینی، حمزه درویش و توحید قریشی و نرگس محمدی و  الیاس قلندرزهی، مرادمحمد دیوکلوچ و ابراهیم شاهوزهی و عباس لسانی از ارایه خدمات پزشکی محروم ماندند.

در پی حمله گارد ویژه زندان رجایی شهر کرج به محل نگهداری زندانیان سنی مذهب دستکم ۸ تن از این زندانیان به سلول انفرادی منتقل شدند. همینطور تنش و درگیری در زندان زنان قرچک ورامین و  زندان شیبان اهواز را نیز شاهد بودیم.

در زندان شیبان اهواز تعدادی از زندانیان سیاسی که از تاریخ ۱۷ بهمن ماه در اعتراض به استفاده ابزاری مسئولین از چینش زندانیان دست به اعتصاب غذا زده بودند، توسط مسئولین زندان مورد ضرب و شتم قرار گرفته اند.

یک زندانی محبوس در زندان زاهدان به نام حسن دایی میری، توسط مسئولین زندان مورد ضرب و شتم قرار گرفته و در قرنطینه این زندان به میله پرچم بسته شد. همینطور یکی از زندانیان محبوس در این زندان که در پی ضرب و شتم توسط مسئولین زندان مجروح شده است بدون رسیدگی پزشکی در این بند رها شده است.

اعتصاب غذای محمود ناجی، ابوبکر رستمی و نزار زکا و عباس لسانی؛ بی خبری از محمد خنیفر، یک شهروند اهوازی و
حامد رضوانی همچنین بلاتکلیفی امیرسالار داودی از جمله مهمترین اخبار در این زمینه بودند.

از دیگر مهمترین اخبار در این زمینه میتوان به وضعیت بغرنج  ارژنگ داوودی و ابوبکر رستمی به همراه ۸ زندانی دیگردر قرنطینه زندان زاهدان همچنین تبعید یک شهروند بازداشتی در اهواز به زندان همدان اشاره کرد.

اقلیت های ملی و مذهبی

اقلیت‌ها مذهبی همچون گذشته در بهمن ماه نیز زیر فشار فزاینده بازداشت‌ها و محکومیت ها بودند.

در این ماه فرزاد روحانی منشادی، رویا حسین زاده، افسانه امامی، آتسا احمدآئی شهروندان بهایی؛ دو نوکیش مسیحی در اصفهان و شیراز و شش نوکیش مسیحی در رشت ؛ دو روحانی اهل سنت  در ارومیه و سیریک و تلاش برای بازداشت یک شهروند بهایی دیگر در یزد بازداشت شدند.

همچنین سه شهروند بهایی در شیراز  هر کدام به یک سال حبس، سهیل حقدوست شهروند بهایی اهل قائمشهر به یک سال حبس، مجیدرضا سوزنچی، نوکیش مسیحی به دو سال حبس و پنج شهروند بهایی در شیراز مجموعا به ۳۰ ماه حبس محکوم شدند.

از دیگر مهمترین اخبار در زمینه نقض حقوق اقلیت های مذهبی میتوان به احضار و بازجویی از مولوی محمدحسین گرگیج در دادگاه ویژه روحانیت گرگان، ممانعت از فعالیت اقتصادی و بازداشت یک شهروند بهایی در آذربایجان غربی، اخراج سپهر شهیدی قمصری دانشجوی بهایی از دانشگاه و ممانعت از ثبت نام فاطمه محمدی، نوکیش مسیحی در دانشگاه اشاره کرد.

اتنیک‌ها از چندین ماه پیش با فشارهای مختلف و نقض حقوق خود مواجه بودند.

بهمن ماه همراه بود با بازداشت تعداد پرشماری از شهروندان در استان خوزستان که به مکان‌های نامعلومی منتقل شده‌اند. همینطور سعید صادقی فر، دو فعال ترک در اردبیل، سه شهروند در خوزستان، سه شهروند در شهرهای سنندج و بوکان،  یک شهروند در خوزستان، چهار شهروند در پیرانشهر، یک شهروند در نیک شهر، سه شهروند در خوزستان، چهار شهروند در سنندج، کامیاران و پاوه و سه شهروند در استان خوزستان بازداشت شدند.

همچنین در این ماه یک شهروند اهل پیرانشهر به هفت سال حبس، محمد عبدالمحمدزاده  به ۲۷ ماه حبس، دو شهروند در ارومیه و سنندج  جمعا به ۸ سال حبس و چهار شهروند در شهرهای قوچان و پیرانشهر  مجموعاً به دو سال و شش ماه حبس محکوم شدند.

بازرسی منزل و محل کار دو فعال ترک در خوی و دستکم ۵ فعال ترک در اردبیل و احضار امیر چمنی به دادگاه انقلاب تبریز

از دیگر مهمترین اخبار در این زمینه بودند.

حقوق کودک

در این ماه دختر ۱۱ ساله ای به نام “رها” که در یکی از روستاهای اطراف ایلام بعنوان زن دوم، به عقد یک مرد پنجاه ساله که دارای ۷ فرزند است درآمده بود با ورود دادستانی به موضوع به بهزیستی سپرده شد و همسر ویبازداشت شد. 
آزار و اذیت جنسی یک دختر ۱۴ ساله توسط یک پسر ۱۹ ساله در تهران و  قتل  یک کودک ۱۱ ساله در مشهد نیز از جمله مهمترین اخبار در زمینه حقوق کودکام بودند.

حقوق دانش آموزان همواره زیر سایه محرومیت ها و محدودیت ها در معرض نقض قرار داشته است.

در این ماه تنبیه بدنی ۳ دانش آموز در قزوین، همدان و مشکین شهر؛ مسمومیت ناشی از گاز پنج دانش آموز در کاشان و ۹ دانش آموز در بم؛ کشته و زخمی شدن هشت دانش آموز در شبستر، ۲ دانش آموز در امیدیه، ۴ دانش آموز در خراسان رضوی و هفت دانش آموز  در کبودراهنگ بر اثر تصادف سرویس مدرسه؛ ریزش سقف یک مدرسه در یکی از روستاهای سردشت و آتش سوزی در یک دبیرستان دخترانه در رشت  از جمله مهمترین موارد نقض حقوق دانش آموزان در این ماه بودند.

لازم به ذکر است یک دانش آموز ۱۴ ساله در قزوین بر اثر شلیک تفنگ بادی توسط فرمانده یک پایگاه بسیج از ناحیه پا زخمی شد و به بیمارستان منتقل شد.

زنان

لیلا میرغفاری به اتهام “ظاهر شدن در انظار عمومی بدون حجاب شرعی” به ۵۰ هزار تومان جزای نقدی محکوم شد. وی که یکی از متهمان پرونده موسوم به «دختران خیابان انقلاب» است موقع ورود به دادگاه با وجود اینکه مانتو و شلوار جین بر تن داشته، از او می‌خواهند چادر سر کند.

در این ماه معاون اجتماعی سازمان بهزیستی کشور اعلام کرد طی سال گذشته حدود یک میلیون تماس با اورژانس اجتماعی ۱۲۳ از سوی مردم گرفته شده که از این میان حدود ۱۰ هزار تماس در ارتباط با همسر آزاری بوده است.

گفتنی است گزارشی از تبعیض علیه زنان مجروح شده در جنگ ۸ ساله نسبت به مردان و تشدید معلولیت زنان معلول باردار به علت نبود امکانات درمانی و بهداشتی در این ماه منتشر شد

کارگران و اصناف

بازداشت و شکنجه اسماعیل بخشی و سپیده قلیان همچنان مهمترین بحث در زمینه حقوق کارگران و اصناف است.

فرزانه زیلابی، وکیل اسماعیل بخشی که به عنوان مطلع به شعبه سوم بازپرسی دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان شوش احضار شده بود اعلام کرد مامورین دادسرا با خواهر اسماعیل بخشی برخورد فیزیکی کرده و به مادرش دستبند زده اند که منجر به شوک عصبی و انتقال وی به بیمارستان شده است.

علاوه بر دو اتهام پیشین سه اتهام دیگر علیه اسماعیل بخشی مطرح شده است.

از مهمترین رویداد های کارگران و اصناف در این ماه میتوان به بازداشت اسماعیل بخشی، شماری از کارگرانپتروشیمی پارس عسلویه، حسین رضایی فعال صنفی معلمان، جعفر عظیم زاده، پروین محمدی، علیرضا کفاییمعلم بازنشسته، مختار اسدی و  اقبال شعبانی فعال کارگری و بازرس سندیکای کارگران خبازان سنندج اشاره کرد.

همچنین محمدعلی زحمتکش فعال صنفی معلمان شیراز به دو سال حبس و تبعید و زانیار دباغیان به یک سال حبس محکوم شدند.

از دیگر مهمترین اخبار در این زمینه میتوان از  بازداشت ۴۰ ماساژور در خراسان رضوی توسط نیروی انتظامی وتعقیب قضایی یک معلم مشهدی به دلیل انتشار ویدیوهای انتقادی نام برد.

گفتنی است وکیل برخی از کارگران شرکت هپکو اراک، پرونده ۷ تن از ۱۵ کارگر این شرکت که پیشتر در پی اعتراضات خردادماه کارگران هپکو به حبس و شلاق محکوم شده بودند، به دادگاه انقلاب ارجاع شده است. وی همچنین از صدور حکم برائت برخی از کارگران در دادگاه تجدیدنظر استان مرکزی خبر داد

بهداشت و محیط زیست

۵ جلسه محاکمه فعالان محیط زیست بازداشتی در بهمن ماه برگزار شد. به گفته سید کاظم حسینی وکیل مدافعبرخی از فعالان محیط زیست بازداشتی در چهار جلسه اول دادگاه، ضابطان پرونده اجازه ارتباط کلامی وکلا با موکلانشان را ندادند و ارتباط آنها صرفاً در حد احوالپرسی بوده است.

همچنین ۵ فعال محیط زیست دیگر به نام های پوریا سپهوند در تهران، سیروان قربانی در کامیاران، یوسف فرهادی بابادی در شهرکرد و  آرمان وفایی و شاهو فرجی در سنندج بازداشت شدند.

از دیگر مهمترین خبرهای محیط زیستی میتوان به شیوع بیماری قارچی در بین مردم روستایی در ایرانشهر اشاره کرد.

حقوق فرهنگی

فعالیت گروه و موسسه برگزار کننده کنسرت حمید عسگری توسط دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد به دلیل همخوانی به یک نوازنده زن به حالت تعلیق درآمد. همینطور همایون آل جعفر، خواننده اهل شهرستان پارس آباد اردبیل به دلیل حضور در یک برنامه تلویزیونی در کشور آذربایجان ممنوع الخروج و ممنوع الفعالیت شده است.

احسان کرمی خواننده، مجری و بازیگر تئاتر نیز ممنوع التصویر شد. وی اعلام کرد این ممنوع‌التصویری مربوط به تلویزیون است.

خشونت نظامی و قضایی و امنیت شهروندان

در این ماه شعبه یکم دادگاه کیفری ویژه نوجوانان ارومیه که پیش تر یک زندانی محبوس در زندان این شهر را به اتهام “سرقت” به قطع دست محکوم کرده بود. به این زندانی گفته است حکم او به شعبه ۹ واحد اجرای احکام این زندان ابلاغ شده است.

یک دختر جوان و دختر ۲ ساله برادرش نیز در محله زیباشهر قزوین مورد حمله و اسیدپاشی یک فرد ناشناس قرار گرفتند. همچنین ۷۲ دختر و پسر در یک مهمانی در ساری بازداشت شدند.

یک کولبر در سردشت، سه کولبر در مناطق مرزی ماکو و بانه، سه کولبر در مناطق مرزی سلماس و بانه، سه کولبردر مناطق مرزی سردشت و بانه، یک کولبر در مناطق مرزی ماکو، یک کولبر در مناطق مرزی پیرانشهر و یک کولبر در مرز بانه کشته و زخمی شدند.

همچنین یک سوخت بر در در منطقه بین شهرستان ایرانشهر و کلاته، یک ملوان ماهیگیر در بندر کرگان، یک سوخت بر و یک  یک صیاد بلوچ در ایرانشهر و بندر کوهستک و یک سوخت بر در جاده ایرانشهر به نیکشهر بر اثر تیراندازی بی ضابطه ماموران کشته و زخمی شدند.

انفجار مین در شهر های دارخوین ، دهلران و شوش نیز کشته و زخمی بر جای گذاشت.

لازم به ذکر است پلیس تهران در پی اعتراض مردم به بازداشت دو زن توسط گشت ارشاد اقدام به شلیک تیر هوایی کرد .

۱– گزارشاتی که توجهات زیادی به خود جلب کرد

در این بخش سعی شده به گزارش‌هایی از نقض حقوق بشر در بهمن ماه که با حساسیت و توجه بیش‌تری از سوی افکار عمومی مواجه شدند، اشاره شود. بدیهی ست که این توجه بیش‌تر، الزاماً به معنی شاخص بودن این دسته از گزارش‌های به لحاظ حجم نقض حقوق بشر نیست.

از مهترین خبرها که در این ماه بازتاب بسیار گسترده ای در کشور داشت میتوان به بازداشت اسماعیل بخشی، ازدواج دختر ۱۱ ساله با مردی ۵۰ ساله و بازداشت فعالان محیط زیست و برگزاری جلسات دادگاه فعالان محیط زیست اشاره کرد.

 ۲– گزارشاتی که علیرغم اهمیت با بی توجهی روبرو شدند

در مقابل بخش قبل، بسیاری از گزارش‌های حقوق بشری اساساً باکم توجهی و بعضاً بی‌توجهی رسانه‌ها و افراد فعال در شبکه‌های اجتماعی که به هر ترتیب تشکیل‌دهنده‌ی قسمتی از افکار عمومی هستند؛ روبه‌رو شدند. گفتنی است این نوع کم‌توجهی‌های بعضاً غیر تعمدی یا بعضاً تبعیضات هدفمند، زمینه بیشتری از تداوم و گسترش نقض حقوق بشر را فراهم می‌آورد.

از مهترین خبرها که در این ماه شایسته توجه بیشتر در رسانه و در بین مردم بودند می توان از بازداشت های گسترده اتنیک ها، محکومیت های گسترده فعالان مدنی وگزارشات نقض گسترده حقوق زندانیان یاد کرد.